Odwodnienie u dzieci najczęściej spowodowane jest przez wymioty oraz biegunkę na tle infekcji. Dzieci szybciej tracą wodę z organizmu i o odwodnienie dziecka jest dużo łatwiej niż u dorosłego pacjenta. Ogólna zasada jest taka, że im dziecko mniejsze tym ryzyko jest większe. Jak rozpoznać odwodnienie u dziecka? Czy istnieje test na odwodnienie u dziecka?
Odwodnienie u dziecka – objawy:
- Zwiększone pragnienie.
- Dziecko nie sika lub mało sika.
- Suche śluzówki (w jamie ustnej jest mała ilość śliny, język staje się suchy).
- Skóra staje się mało sprężysta.
- Dziecko płacze, ale nie lecą łzy.
- Senność, rozdrażnienie, płaczliwość.
- Zapadnięte gałki oczne.
- Zapadnięte ciemiączko.
- Ubytek masy ciała.
Ze wszystkich powyższych objawów najbardziej miarodajna jest ocena utraty masy ciała. W praktyce dzieci nie są ważone aż tak często i ciężko ustalić utratę masy ciała nie znając jej wartości z przed choroby. Niemniej jednak choć trudne – to nie jest to niemożliwe i warto mieć masę ciałą waszego malucha pod okresową kontrolą.
Istnieją 3 stopnie odwodnienia dziecka. Wyznaczane są na podstawie wspomnianej utraty masy ciała.
| Odwodnienie łagodne | Odwodnienie umiarkowane | Odwodnienie ciężkie |
| <5% utraty masy ciała | 5-10% utraty masy ciała | >10% utraty masy ciała |
Jak sprawdzić stopień odwodnienia u dziecka? Test na odwodnienie u dziecka.
Jednym z najlepszych sposobów na wykrywanie odwodnienia u dziecka, gdy nie znamy masy ciała jest test powrotu kapilarnego.
Test jest bardzo prosty i wykonujemy go uciskając paznokieć paluszka dziecka przez 5s. Następnie puszczamy i liczymy czas po jakim kolor paluszka wróci do normy = do koloru otaczającej miejsce ucisku skóry. Czas poniżej 1,5 sekundy to czas prawidłowy – norma. W odwodnieniu średnim czas wynosi więcej niż 1,5 sekundy, ale mniej niż 3 sekundy. W odwodnieniu ciężkim czas powrotu kapilarnego wynosi powyżej 3 sekund.
Drugi sprawdzony sposób to skala nazywana CDS.
| 0 pkt | 1 pkt | 2 pkt | |
| stan ogólny | w normie, tak jak zawsze 🙂 | dziecko niespokojne, senne, drażliwe | dziecko senne, wiotkie, blade, spocone |
| oczy | w normie | nieznacznie zapadnięte | znacznie zapadnięte |
| język i błony śluzowe | wilgotne | klejące | suche |
| łzy | normalna objętość łez | łzy mniejsze | brak łez |
0 punktów to brak odwodnienia.
1-4 punkty to łagodne odwodnienie.
5-8 punktów to umiarkowane lub ciężkie odwodnienie.
Należy jeszcze wspomnieć o jednej podchwytliwej rzeczy. Wydłużenie czasu powrotu kapilarnego lub wysoka punktacja w skali CDS z duża dozą prawdopodobieństwa potwierdzają odwodnienie. Natomiast należy pamiętać, że ich niewystępowanie nie wyklucza odwodnienia!
Co na odwodnienie u dziecka?
W przypadku odwodnienia łagodnego i umiarkowanego można stosować doustne płyny nawadniające. Odwodnienie ciężkie wymaga nawadniania dożylnego w szpitalu.
Nawadnianie doustne odbywa się przy pomocy tzw. doustnych płynów nawadniających (np. Orsalit, Gastrolit). Są to specjalne mieszanki elektrolitów oraz glukozy, które dzięki swoim specjalnie dobranym proporcjom składników nawadniają znacznie lepiej niż zwykła woda. Jak sama nazwa wskazuje preparaty podajemy je doustnie dziecko po prostu je wypija. Tutaj natomiast rodzi się pewna trudność – nie są to największe przysmaki dzieci. Niemniej warto postarać się aby wlatywały do brzucha – dzięki nim można uniknąć wizyty w szpitalu.
No właśnie – odwodnienie u dziecka – kiedy do szpitala?
Czasem nie da się uniknąć najmniej pożądanego biegu zdarzeń i pomimo naszych wysiłków dziecko musi znaleźć się w szpitalu dla jego dobra. Oto wskazania do hospitalizacji dzieci z odwodnieniem:
- odwodnienie przekraczające 9–10% masy ciała;
- niemożność przeprowadzenia nawadniania doustnego;
- brak poprawy pomimo nawadniania doustnego;
- intensywne wymioty podczas nawadniania doustnego;
- objawy tzw. wstrząsu czyli: zły stan ogólny,
zaburzenia świadomości, przyspieszona czynność serca, obniżone ciśnienie tętnicze, długi powrót kapilarny (patrz wyżej), bladość i ochłodzenie skóry.